Κυριακή 25 Αυγούστου 2019

The Emerald Forest

 

Καταστροφή δασών υπήρχε πάντα. Η αδυσώπητη όμως πρόοδος της βιομηχανικής-τεχνολογικής κοινωνίας, η οποία δεν έχει ούτε όρια ούτε σύνορα, η οποία καταβροχθίζει τα πάντα, όπου όλοι θέλουν να κατακτήσουν και να καλύψουν τις ανάγκες παραγωγής, πωλήσεων και κατανάλωσης, δεν έχει προηγούμενο. Η άγρια ζωή εκδιώκεται σε κάθε σημείο του πλανήτη. Μαζί με τα δέντρα, λαμβάνουν χώρα και γενοκτονίες αρχαίων πληθυσμών από τα δάση που είναι το σπίτι τους, εστία των θεών τους και των παραδόσεών τους.
Υπάρχει μία ωραία ταινία από το 1985, του John Boorman, με τίτλο «The Emerald Forest». Εκεί στον Αμαζόνιο, η φυλή των «αόρατων ανθρώπων» φαινόταν να εξαφανίζονται μαζί με τα δέντρα, τη βλάστηση, το τραγούδι των πουλιών. Στην κινηματογραφική μυθιστορία, οι άνθρωποι αυτοί βίωναν αυτό που σήμερα βιώνουν πολλοί λαοί που ζουν στον Αμαζόνιο, έναν άνισο πόλεμο. Τί είναι όμως γι' αυτούς τους ανθρώπους η έννοια της υπεράσπισης της πατρίδας τους; Είναι μια σχέση με τον ζωτικό τους χώρο βασισμένη στην ιερότητα, όπου τα δέντρα, τα ζώα, τα ποτάμια και οι λίμνες ζουν ως κάτι περισσότερο από απλή χλωρίδα και πανίδα. Αποτελούν την ενσάρκωση ή την «ορατή» διάσταση των πνευμάτων που ζωντανεύουν την δημιουργημένη και άμεση εκδήλωση του θείου. Όπως πρόσφατα συνέβη και με τους Ινδιάνους του Standing Rock, αλλά και κάθε χρόνο στον Αμαζόνιο, αυτοί οι λαοί εκδιώκονται, υποβάλλονται σε βία, φυλακίσεις και δολοφονίες και όλ' αυτά επειδή δεν θέλουν να παραιτηθούν από το ιερό, δεν θέλουν ψηλές καμινάδες καπνού αντί των αιωνίων δέντρων, δεν θέλουν το τρελό ναρκωτικό που ονομάζεται «καταναλωτισμός». Στην ουσία, δεν θέλουν να είναι «πολιτισμένοι» σαν εμάς. Στην κινηματογραφική ιστορία, όταν όλα έμοιαζαν χαμένα, όταν η φυλή είχε υποστεί μια βαριά σφαγή, οι τελευταίοι επιζώντες εκτελούν μια τελετουργία και τραγουδούν μια προσευχή, όπου επικαλούνται τους προγόνους τους και τα πνεύματα του δάσους για άλλη μια φορά. Και οι δυνάμεις που κατοικούν στο υπεραισθητό θα τους ακούσουν. Η δύναμη της φύσης, θα σκοτώσει το καταστροφικό τέρας με τα όπλα της. Η τεχνολογική και βιομηχανική δύναμη δεν μπορεί να κάνει τίποτα.
Ένα ωραίο φινάλε που στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει καθόλου συχνά, αλλά που θέλει να περάσει ένα μήνυμα στους «σύγχρονους και πολιτισμένους» λαούς του δυτικού τρόπου ζωής. Αυτούς που εθισμένοι στην ταχύτητα, αποστερημένοι τώρα πια απ' όλες τις διαστάσεις του ιερού και φουσκωμένοι από ιδεολογική αλαζονεία που τους οδηγεί να αποκαλούν αυτούς τους ανθρώπους «άγριους και πρωτόγονους» που απορρίπτουν τις νίκες και τα οφέλη της θεάς «προόδου». Θέλει να περάσει το μήνυμα ότι, παρά την υλικοτεχνική πρόοδο του κόσμου μας, όλα αυτά είναι πραγματικά μόνο μια φαντασίωση όταν ο πολιτισμός μας είναι θεμελιακά ανισόρροπος και καρκινικός. Μια μεγάλη φαντασίωση, που μπορεί αργά ή γρήγορα να εξαφανιστεί από οποιονδήποτε έχει μια βαθιά και ιερή αγάπη για τη γη του.

Σάββατο 3 Αυγούστου 2019

Ο Συμβολισμός του Κέντρου

Mircea Eliade



Συγκρίνοντας την αρχαϊκή πίστη με τα ουράνια αρχέτυπα των πόλεων και των ναών, δια δεδομένων στοιχείων και πεποιθήσεων, ανακαλύπτουμε, ότι όλα αναφέρονται, στο Κέντρο. Αυτό το ζήτημα το εξετάσαμε σε προηγούμενή μας εργασία. Εδώ απλώς θα ανακεφαλαιώσουμε τα συμπεράσματά μας. Η αρχιτεκτονική του συμβολισμού του Κέντρου μπορεί να σχηματισθεί ως εξής:
α. Το ιερό Όρος - όπου ο ουρανός και γη συναντώνται - τοποθετείται στο Κέντρο του κόσμου.
β. Κάθε ναός ή ανάκτορο - και κατ' επέκταση κάθε ιερή πόλη ή βασιλική κατοικία είναι ένα ιερό Όρος, και αναλόγως αποτελεί Κέντρο.
γ. Θεωρούμενη ως άξονας του κόσμου (axis mundi), η ιερή πόλις ή ο ναός πιστεύεται ως το σημείο συναντήσεως του ουρανού, της γής και του Άδη. Μερικά παραδείγματα θα διαφωτίσουν κάθε ένα από τα σύμβολα αυτά: