John Muir, ο «άγιος των δασών»

«Ανέβα στα βουνά και άκου τα ωραία νέα που έχουν να σου πουν. Η ηρεμία της φύσης θα σε πλημμυρίσει όπως ο ήλιος που λούζει με το φως του τα δέντρα. Οι άνεμοι θα φυσήξουν μέσα σου τη φρεσκάδα τους και οι καταιγίδες θα σου δώσουν τη δύναμή τους, ενώ οι έγνοιες θα φύγουν από πάνω σου όπως πέφτουν τα φθινοπωρινά φύλλα.»
John Muir

 

Ο John Muir (21 Απριλίου 1838 – 24 Δεκεμβρίου 1914) γνωστός και ως «ο John των βουνών» ήταν ο «Πατέρας των Εθνικών Δρυμών» της Αμερικής. Σκωτσέζος-Αμερικανός φυσιοδίφης, συγγραφέας, περιβαλλοντικός φιλόσοφος, βοτανολόγος, ζωολόγος και ο πρώτος που ενεργά υποστήριξε την ανάγκη διατήρησης της άγριας φύσης στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στα δάση και στα βουνά. Τα γράμματα, τα άρθρα και τα βιβλία του, που περιγράφουν τις περιπέτειές του στη φύση, ειδικά στην Σιέρα Νεβάδα, έχουν διαβαστεί από εκατομμύρια ανθρώπους. Ο ακτιβισμός του βοήθησε στη διατήρηση της κοιλάδας Yosemite και του εθνικού πάρκου Sequoia, ενώ το παράδειγμά του έχει χρησιμεύσει ως έμπνευση για τη διατήρηση πολλών άλλων αγρίων φυσικών περιοχών. Το Sierra Club, το οποίο ίδρυσε, είναι σήμερα από τους σπουδαιότερους αμερικανικούς οργανισμούς προστασίας των δασών. Στην μετέπειτα ζωή του, ο Muir αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στην διατήρηση των Δυτικών δασών της Αμερικής. Στο πλαίσιο της εκστρατείας για να καταστήσει το Yosemite εθνικό πάρκο, ο Muir δημοσίευσε δύο άρθρα ορόσημα για τη διατήρηση της άγριας φύσης, στο περιοδικό «The Century»: «The Treasures of the Yosemite» και «Features of the Proposed Yosemite National Park». Αυτό βοήθησε στην υποστήριξη του Κογκρέσου των ΗΠΑ να εγκρίνει νομοσχέδιο το 1890 για την ίδρυση του Εθνικού Πάρκου Yosemite. Η πνευματική ποιότητα και ο ενθουσιασμός προς τη φύση που εκφράζεται στα γραπτά του, είχε εμπνεύσει τους αναγνώστες, συμπεριλαμβανομένων των τότε Προέδρων και του Κογκρέσου των ΗΠΑ, ώστε να αναλάβουν δράση για να βοηθήσουν στη διατήρηση και προστασία μεγάλων φυσικών περιοχών.

Ο John Muir έχει θεωρηθεί «έμπνευση τόσο για τους Σκωτσέζους όσο και για τους Αμερικανούς». Ο βιογράφος του Muir, Steven J. Holmes, θεωρεί ότι ο Muir αποτελεί πλέον «έναν εκ των προστατών αγίων της αμερικανικής περιβαλλοντικής δραστηριότητας του εικοστού αιώνα». Τα γραπτά του συζητούνται πολύ συχνά σε βιβλία και περιοδικά. «Ο Muir είναι αυτός που έχει διαμορφώσει βαθιά την οπτική μέσω της οποίας οι Αμερικανοί κατανοούν και οραματίζονται τις σχέσεις τους με τον φυσικό κόσμο», γράφει ο Holmes. Η φιλοσοφική του οπτική και κοσμοθέαση τείνει στην σύγκλιση των δύο σήμερα αντίρροπων εννοιών: Φύσης και Πολιτισμού, ενώ πολλοί σήμερα χαρακτηρίζουν των φιλοσοφία του ως «θεολογία της Φύσης». Ο ίδιος πίστευε ότι το καλύτερο μέρος για να αντιληφθεί κανείς το θείο, ήταν η Φύση, η οποία είναι ο Δάσκαλος που αποκαλύπτει τις ιδιότητές του. Ο William Anderson τον παρομοιάζει με έναν «Ιωάννη Βαπτιστή» γιατί θεωρούσε ότι τα δάση πρέπει να αποτελούν ένα βάπτισμα πνευματικής μετάλλαξης των ανθρώπων.
Ο Muir αποκαλούσε τα βουνά «σπίτι» του. Κάποια περίοδο οι φίλοι του, τον έπεισαν να ενταχθεί στον πολιτισμό. Παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια. Κάποτε είπε σε έναν επισκέπτη στο αγρόκτημά του εκεί, «Αυτό είναι ένα καλό μέρος για να μένεις όταν ο καιρός είναι θυελλώδης, …να γράφω και να μεγαλώνω παιδιά, αλλά δεν είναι το σπίτι μου.» Και δείχνοντας προς τα βουνά, «εκεί πάνω είναι το σπίτι μου.» Ακόμη και η σύζυγός του, είχε συμβιβαστεί με την ζωή του. Έλεγε «η καρδιά του παραμένει άγρια».

Ο Muir έγινε γνωστός ως οικολόγος στοχαστής, πολιτικός εκπρόσωπος ακόμα και ως θρησκευτικός προφήτης, του οποίου τα γραπτά έγιναν προσωπικός οδηγός στη φύση για αμέτρητους ανθρώπους, κάνοντας το όνομά του «σχεδόν πανταχού παρόν» στη σύγχρονη περιβαλλοντική συνείδηση. Σύμφωνα με τον συγγραφέα William Anderson, ο Muir επεσήμανε «το αρχέτυπο της ενότητάς μας με τη γη», ενώ ο βιογράφος Donald Worster λέει ότι πίστευε ότι η αποστολή του ήταν «να σώσει την αμερικανική ψυχή από την πλήρη παράδοση στον υλισμό». Ο Muir έχει ονομαστεί «προστάτης άγιος της αμερικανικής φύσης»… «Ως ονειροπόλος και ακτιβιστής, τα σοφά λόγια του άλλαξαν τον τρόπο που οι Αμερικανοί είδαν τα βουνά, τις ακτές και τα άγρια δάση τους», δήλωσε ο συγγραφέας της φύσης Gretel Ehrlich. Η φυλή των ιθαγενών με την οποία έζησε για ένα διάστημα, τον ονόμασε «Ανκουταχάν», δηλαδή «υιοθετημένο Αρχηγό».
Στις 21 Απριλίου 2013, Η πρώτη «Ημέρα του John Muir» εορτάστηκε στην Σκωτία, κατά την 175η επέτειο από τη γέννησή του, αποτίοντας φόρο τιμής στον «άγιο των δασών». Το 2020 στις ΗΠΑ, κάποιες οργανώσεις διανοητικά στερημένων ζητούσαν να γκρεμιστεί το μνημείο του, με την κατηγορία του «ρατσιστή».

 

John Muir 1907