Χριστούγεννα στα χαρακώματα

24 Δεκεμβρίου 1914, στην περιοχή Πλούχστιρτ της Φλάνδρας. Εποχή του Ά Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επιχειρήσεις στο Δυτικό Μέτωπο έχουν βαλτώσει. Η προέλαση των Γερμανών έχει ανακοπεί από τις δυνάμεις της Αντάντ. Οι δύο στρατοί επιδίδονται σ' έναν απάνθρωπο πόλεμο φθοράς μέσα στα χαρακώματα. Λίγες μέρες πριν, 101 Βρετανίδες έγραφαν μια επιστολή «Στις γυναίκες της Αυστρίας και της Γερμανίας» ζητώντας τους να μεσολαβήσουν να σταματήσει ο πόλεμος έστω γι' αυτές τις μέρες των Χριστουγέννων. Ο πάπας Βενέδικτος ο 15ος είχε εκλιπαρήσει τις κυβερνήσεις των χωρών που βρίσκονταν σε πόλεμο, «τα όπλα να σιγήσουν τουλάχιστον τη νύχτα αυτή που ψέλνουν οι άγγελοι». Κι αυτού η έκκληση, απορρίφθηκε πάραυτα.

Αυτό λοιπόν που δεν κατόρθωσαν οι γυναίκες των στρατιωτών και ο πάπας, έγινε εντελώς απροσδόκητα και αποτέλεσε την πιο αυθόρμητη ανακωχή στην παγκόσμια ιστορία. Χιλιάδες Γερμανοί, Βρετανοί και Γάλλοι στρατιώτες άφησαν τα όπλα, βγήκαν από τα χαρακώματα και προχώρησαν σε γιορταστική συμφιλίωση. Μια μοναδική στην παγκόσμια ιστορία μεταξύ αντιμαχόμενων στρατιωτικών μονάδων, που καταγράφηκε τα Χριστούγεννα του 1914, τέσσερις μήνες μετά την έναρξη του Ά Παγκοσμίου Πολέμου, στο φοβερό δυτικό μέτωπο.

Η βραδιά ήταν κρύα και υγρή την παραμονή των Χριστουγέννων. Γύρω στα μεσάνυχτα, Βρετανοί στρατιώτες άκουσαν από τις γραμμές των Γερμανών μια χορωδία να ψάλει την «Άγια Νύχτα» και είδαν κεράκια να τρεμοσβήνουν σ' ένα υποτυπώδες χριστουγεννιάτικο δέντρο. Συνηθισμένοι να πυροβολούν και στο παραμικρό φως που εμφανιζόταν στον ορίζοντα, αυτή τη φορά κοντοστάθηκαν. Το πνεύμα των Χριστουγέννων είχε φωλιάσει στις καρδιές τους. Ο σπόρος της ανακωχής είχε ριζώσει.

Οι Βρετανοί ανταπέδωσαν με τα δικά τους κάλαντα και σε σύντομο χρονικό διάστημα οι εκπρόσωποι των δύο εχθρικών δυνάμεων συναντήθηκαν στη νεκρή ζώνη, παρακούοντας τις εντολές των ανωτέρων τους. Ήταν μια μικρή ανταρσία και από τις δύο πλευρές, που σταμάτησε για λίγο τον πόλεμο. Οι στρατιώτες βγήκαν από τα χαρακώματα, έσφιξαν τα χέρια και αλληλοευχήθηκαν. Ο καθένας μιλούσε στη γλώσσα του. Όμως εκείνη η ιδιόρρυθμη Βαβέλ δεν χώριζε τους λαούς... Τους ένωνε. 

Η ανακωχή των Χριστουγέννων του 1914 απλώθηκε σε όλο το μήκος των 800 χιλιομέτρων του δυτικού μετώπου. Υπολογίζεται ότι αγκάλιασε περίπού ένα εκατομμύριο στρατιώτες. Ένας στρατιώτης από το Λίβερπουλ, ο Φράνσις Τόλιβερ, επιζήσας του πολέμου, μίλησε αργότερα για τα ομορφότερα Χριστούγεννα της ζωής του. Η μαρτυρία του ήρθε να προστεθεί στις άλλες φίλων και εχθρών. Καθώς ήταν ξαπλωμένος στη βραχώδη και παγωμένη γη άκουσε από την αντικριστή γραμμή κάποια φωνή να τραγουδά. Όλοι οι στρατιώτες τέντωσαν αυτί για να ακούσουν. Για λίγο έπεσε σιωπή. Την παύση διέκοψε η φωνή ενός στρατευμένου από το Κεντ της Αγγλίας: «Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριοι», ευχήθηκε στους απέναντι. Το επόμενο τραγούδι, που ζέστανε την παγωμένη ατμόσφαιρα, ήταν αυτό που οι Γερμανοί ονομάζουν Stille Nacht, οι Εγγλέζοι Silent Night και οι Έλληνες Αγια Νύχτα. Τα πολεμικά τείχη είχαν πέσει για λίγες ώρες. Οι μάχες θα συνεχίζονταν σε λίγο το ίδιο αδυσώπητες και πολυαίμακτες. Πολλοί από εκείνους που τραγούδησαν, δεν έμελλε να γυρίσουν στα σπίτια τους. Την γέννηση του Θείου Βρέφούς δεν έμελλε να γιορτάσουν επιστρέφοντας στην ειρηνική δημιουργική ζωή. Ο καταστροφικός πόλεμος τους αφάνισε.

Το πρωί των Χριστουγέννων, Άγγλοι και Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους, απαγγέλλοντας μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαυίδ «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει...». Στη συνέχεια έσφιξαν τα χέρια, φλυάρησαν, είπαν ο ένας στον άλλο τα παράπονά τους, αντάλλαξαν αναμνηστικά δώρα (ουίσκι, μαρμελάδες, τσιγάρα, σοκολάτες και τα σχετικά) και κατέβασαν πολλά λίτρα μπύρας. Μόνο ο άγγλος μπαρμπέρης στρώθηκε στη δουλειά, αφού είχε να κουρέψει και πολλά γερμανικά κεφάλια. Νωρίς το απόγευμα οι δύο πλευρές βρέθηκαν αντίπαλες σε ποδοσφαιρικό αγώνα, τον οποίο κέρδισαν οι Γερμανοί με 3-2. Η ειρήνη κράτησε μόνο 24 ώρες. Την επόμενη μέρα οι φίλοι έγιναν και πάλι εχθροί. Ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν ακόμα στην αρχή του. Θα κρατήσει ακόμη τέσσερα χρόνια και θα στοιχίσει τη ζωή σε 10 εκατομμύρια ανθρώπους.

Με τα χρόνια, αυτή η χριστουγεννιάτικη ανακωχή, αμφισβητήθηκε από πολλούς ότι πράγματι συνέβη, από την πρώτη στιγμή όμως πήρε μυθικές διαστάσεις ως μια ξεκάθαρη ένδειξη της προσπάθειας του ανθρώπου για αγάπη, ειρήνη και συμφιλίωση. Γι' αυτή τη μέρα γράφτηκαν τραγούδια, βιβλία και γυρίστηκε ακόμα και ταινία.