Η δική μας Οικολογία. Ο φυσικός άνθρωπος.

Οι "οικολογικές καταστροφές" κατακλύζουν τα καθημερινά δελτία ειδήσεων και παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο, ως "ειδησεογραφία ρουτίνας", ώστε να συντηρούν το καθιερωμένο κλίμα της αβεβαιότητας, προβαλλόμενες κατά πρώτο λόγο ως "καταστροφές", δηλαδή μη προβλέψιμα αιφνίδια γεγονότα που ζημιώνουν όλους μας ταυτοχρόνως. Ωστόσο, μια περισσότερο κριτική ματιά πάνω σ' αυτό το φαινόμενο θα μας επιτρέψει να αντιληφθούμε ότι ένα οικολογικό πρόβλημα δεν είναι ακριβώς το πρόβλημα, είναι το κραυγαλέο σύμπτωμα. Εάν το πρόβλημα ιδωθεί με μια ολιστική προοπτική, μια οικολογική καταστροφή δεν συνιστά παρά την επίτομη έκφραση όλων εκείνων των αιτίων και αιτιών που, από τη στιγμή που προκλήθηκαν από τις μή-ορθές δράσεις του ανθρώπου, κάποτε θα οδηγούσαν αναπόφευκτα στο μοιραίο και πασιφανές αποτέλεσμα. Διότι βέβαια δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια την οποία στην πράξη τείνουμε να παραγνωρίζουμε: μπορούμε να πούμε χωρίς επιφύλαξη ότι δεν υπάρχει ούτε μία καθημερινή ανθρώπινη ενέργεια η οποία δεν έχει οικολογική σημασία. Μέσα από μια τέτοια ολιστική θεώρηση ιδωμένη, η Οικολογία όσο και αν δείχνει ότι είναι ένα είδος "πορείας προς τα πίσω", στην πραγματικότητα είναι ακριβώς το αντίθετο, απλούστατα διότι εμπλέκεται εδώ ένας βασικότατος και κρισιμότατος νόμος της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης: όταν εξασφαλίσει ο άνθρωπος τις βασικές του βιοτικές ανάγκες, τότε αμέσως τού ανοίγεται και η πόρτα της πνευματικής αναζήτησης. Εάν λοιπόν η Οικολογία ως τρόπος ζωής έχει κάτι το ουσιαστικό να μας προσφέρει, οφείλει να μας δώσει το πολυτιμότερο αγαθό: τη δυνατότητα να ζήσουμε. Δεν είναι τέρμα, αλλά αφετηρία: όχι κάποιος στόχος προς κατάκτηση, αλλά η τοποθέτηση εκείνη που μας δίνει τη δυνατότητα να θέτουμε στόχους.

Είναι πάντοτε καιρός - και είναι και τώρα - να μην στερούμε από την Οικολογία το εσωτερικό της μήνυμα, το πνευματικό της περιεχόμενο. Πολύ συχνά στους οικολογικούς κύκλους ακούμε τη λέξη "εναλλακτικός". Μπορεί να πει κανείς ότι η Οικολογία δεν κομίζει τίποτα καινούργιο, με την έννοια ότι δεν έχει να μας προσφέρει κάποια φυγή από οποιοδήποτε πρόβλημα που ήταν άλυτο πριν την εμφάνισή της. Τα πρώτα προβλήματα που έχει ο κάθε άνθρωπος να λύσει είναι τα προβλήματα με τον εαυτό του.

Μιλούν πολλοί για "επιστροφή στη φύση". Η έννοια της επιστροφής (νόστος) είναι μια αρχαιότατη έννοια μ' ένα βαθύ εσωτερικό περιεχόμενο, σύμφυτο με την ίδια την ανθρώπινη ψυχή, από την εποχή του Ομήρου ακόμα! Ο Οδυσσέας, μέσα από το πιο περιπετειώδες ταξίδι, αφού περάσει μέσα απ' όλες εκείνες τις δοκιμασίες και τους κινδύνους που ένας άνθρωπος μπορεί να δοκιμάσει στη ζωή του, κατορθώνει επιτέλους να επιστρέψει στην Ιθάκη του... Η Ιθάκη είναι αυτή που του χάρισε το ταξίδι του και το ταξίδι του είναι αυτό που του χάρισε την Ιθάκη. Στην ουσία λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι δεν πρόκειται διόλου περί επιστροφής, απλούστατα διότι η Ιθάκη -αν και η ίδια ακριβώς- δεν είναι καθόλου η ίδια μετά την επιστροφή του Οδυσσέα. Εδώ ακριβώς υποκρύπτεται και έγκειται η σύγχρονη στάση της δικής μας Οικολογίας. Της Οικολογίας που θέλει να αγγίξει τον κόσμο προσεγγίζοντάς τον και μεταφυσικά. Η Οικολογία δεν είναι ούτε θέση ούτε αντίθεση - μονάχα αντικατοπτρίζει την μετα-σκέψη του Σοφού Φυσικού Ανθρώπου (Homo sapiens) της επομένης εποχής.