Το ιερό και το βέβηλο

Ο Mircea Eliade αναφέρει ότι με την καθιέρωση των τελετών ο άνθρωπος κατορθώνει να ανανεώνει τον εαυτό του και να ενδυναμώνει τις σχέσεις του με το περιβάλλον του. Οι τελετουργίες έχουν τη δύναμη να διακόπτουν τον βέβηλο χρόνο με περιόδους ιερού χρόνου, με την ίδια έννοια που η εικόνα ενός ναού πάνω σ’ ένα βράχο ή έναν λόφο διακόπτει τον συνεχή οριζόντιο χώρο και δείχνει στον άνθρωπο τον δρόμο της κάθετης διάστασης, τον δρόμο του ιερού. Ο J. P.Vernant αναφέρει ότι η τελετή, με το τυπικό και τις κινήσεις, βοηθά τον άνθρωπο να επιστρέψει στις αρχές των πραγμάτων. Επιπλέον αφυπνίζει τον άνθρωπο και του επιτρέπει να ανανεωθεί και να υπερνικήσει τη φθορά που προκαλεί η καθημερινότητα.
Στις παραδοσιακές κοινωνίες οι τελετές είχαν ως σκοπό να ενώσουν τον ουρανό με τη γη και να διατηρήσουν την κοσμική τάξη του ουρανού πάνω στη γη. Ο ναός με τον βωμό αναπαρίστανε μορφικά πάνω στη γη τον ιδεατό κόσμο του ουρανού, ενώ οι τελετές ζωογονούσαν τον ναό στη ροή του χρόνου και μ' αυτόν τον τρόπο αποκαθιστούσαν την αρμονία που απειλούνταν καθημερινά από τις δυνάμεις του χάους.

Στη λέσχη

Carl Jung: Οι αλλαγές ξεκινούν από τα άτομα

Στην ιστορία διαγράφεται η σταδιακή ανάδυση νέων ρευμάτων ιδεών. Έχουμε όμως την τάση να μετατρέπουμε τις ιδέες σε «ισμούς» και σε «μεγάλα σωτήρια» σχέδια τα οποία όμως είναι πολύ μακράν της αρχικής ιδέας από την οποία εμπνεύστηκαν. Έτσι, το ότι «το μεγάλο σχέδιο αποτυγχάνει, αυτό οφείλεται στο ότι ο άνθρωπος είναι μια αποτυχία. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται παρά κοινός νους για να αρχίσει κανείς να διορθώνει τον εαυτό του. Αλλά επειδή δεν μπορεί πια να βασίζεται σε εξωτερικές αυθεντίες, πρέπει να γνωρίζει και να κατανοεί την πιο ατομική και μύχια βάση της υποκειμενικής του ύπαρξης για να χτίσει τα θεμέλια του στα αιώνια δεδομένα της ανθρώπινης ψυχής.

Η ορθολογική μας στάση θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε θαύματα με τις οργανώσεις, με την επιβολή νέων νόμων, ή με παρόμοιες καλοπροαίρετες επινοήσεις. Αλλά, στην ουσία, το πνεύμα του έθνους μπορεί να αναθεωρηθεί μόνο με μια αλλαγή στη στάση του ατόμου.

Οι συνέπειες από τη δημιουργία συνθηκών, όπου ο σεβασμός στο άτομο έχει χαθεί και όπου αυτό «εξαφανίζεται ολοκληρωτικά», είναι η επικράτηση της «επικίνδυνης ροπής προς την ομαδική ψυχολογία». Συνέπεια της κυριαρχίας της ψυχολογίας του όχλου είναι ότι η αλλαγή του χαρακτήρα που επέρχεται με την ανάδυση των συλλογικών δυνάμεων είναι καταπληκτική. Ένα ευγενικό και λογικό όν μπορεί να μεταβληθεί σε έναν μανιακό ή σε ένα άγριο κτήνος. Φυσικά, τίποτα δεν θα μπορούσε να εκραγεί από τα βάθη μας εάν δεν υπήρχε μέσα μας. Στην πραγματικότητα, ζούμε συνέχεια επάνω σε ένα ηφαίστειο. Γι’ αυτό ο κάθε άνθρωπος έχει χρέος να συνειδητοποιήσει και να μάθει να χειρίζεται τη σκιά του.

Στις συνθήκες, διάχυτου φόβου, το άτομο εξαφανίζεται ολοκληρωτικά, και κυριαρχεί ένα γενικό αμόκ, μια παγκόσμια και μοιραία δύναμη, που ενάντια στην συντριπτική της επίδραση, το άτομο είναι ανίκανο να αμυνθεί. Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν τους όχλους. Όμως, ο όχλος  είναι από την φύση του πάντα ανώνυμος και ανεύθυνος. Μια τέτοια κατάσταση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για το συλλογικό έγκλημα.

Η ώριμη αντιμετώπιση των δυνάμεων του ασυνείδητου, είναι ένα πολύ δύσκολο έργο που απαιτεί μεγάλο βαθμό ηθικής ευθύνης. Σχετικά ελάχιστα άτομα μόνο είναι ικανά για μια τέτοια επίτευξη και αυτά δεν είναι πολιτικοί, αλλά οι ηθικοί ηγέτες της ανθρωπότητας. Η συντήρηση και η μεγαλύτερη ανάπτυξη του πολιτισμού στηρίζεται σε αυτά τα άτομα.

Από το βιβλίο «Το αρχέτυπο του ολοκληρωτισμού». Εκδόσεις «Σπαγειρία», 1990.

Κάνε μια θεαματική ζωή!

Nils Adolf Erik Nordenskiöld

 

Στις 22 Ιουνίου του 1878 ο Φινλανδός εξερευνητής Nils Adolf Erik Nordenskiöld με το πλοίο του Vega, ξεκινά ένα περιπετειώδες ταξίδι, άξιο για βιβλίο του Ιουλίου Βέρν. Από το λιμάνι Karlskrona της Σουηδίας θα κάνει για πρώτη φορά τον περίπλου ολόκληρης της Ευρασίας! Εξερευνώντας και τις πιο βόρειες ακτές της, τον Σεπτέμβριο το Vega κόλλησε στους πάγους του Βερίγγειου πορθμού για έναν μήνα, κατόπιν κατέβηκε την θάλασσα της Ιαπωνίας, έπλευσε στον Ινδικό ωκεανό, πέρασε μέσα στην Μεσόγειο, βγήκε από το Γιβραλτάρ στον Ατλαντικό και το επόμενο καλοκαίρι επέστρεψε στην Σουηδία όπου είχε μία ενθουσιώδη υποδοχή. Για έναν ολόκληρο χρόνο ήταν ο πρώτος σύγχρονος Ευρωπαίος που έκανε όλο τον κύκλο της Ευρασιατικής ηπείρου. Του απενεμήθη ο τίτλος του Βαρώνου, έγινε Διοικητής του "Τάγματος του Πολικού Αστέρα" και πρόεδρος της Σουηδικής Ακαδημίας. Το 1883 απέπλευσε πάλι με το αγαπημένο του πλοίο, για να συνεχίσει την εξερεύνηση της Γροιλανδίας.

Θερινό ηλιοστάσιο και πανσέληνος μαζί για πρώτη φορά σε 70 χρόνια

 Αυτή την σημερινή νύκτα, συγκεκριμένα στις 01:34 της Τρίτης 21 Ιουνίου, θα συμβεί αστρονομικά το θερινό ηλιοστάσιο το οποίο μάλιστα φέτος θα συμπέσει με την πανσέληνο με περίπου μισή ώρα διαφορά, στις 02:02. Πρόκειται για μια σύμπτωση που έχει να συμβεί εδώ και 70 περίπου χρόνια! Το θερινό ηλιοστάσιο θα εγκαινιάσει την έναρξη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο, όπου ανήκει και η χώρα μας, ενώ αντίστοιχα, στο νότιο ημισφαίριο θα συμβεί το χειμερινό ηλιοστάσιο και θα αρχίσει ο χειμώνας.
Το θερινό Ηλιοστάσιο ήταν μια πανάρχαια και πανανθρώπινη εποχιακή γιορτή του Ηλίου. Οι αρχαίοι λαοί, από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, διοργάνωναν πολυήμερες γιορτές και υποδέχονταν το καλοκαίρι με μεγάλες φωτιές τις οποίες διατηρούσαν όλη τη νύκτα του Ηλιοτρόπιου. Οι φωτιές τη νύχτα αυτή έχουν σκοπό να εξαγνίσουν κάθε κακή τροπή, εξασφαλίζοντας στον ήλιο τον αιώνιο δρόμο στο δώμα του ουρανού. Στην Αρχαία Ελλάδα η νύχτα του Ηλιοτρόπιου, ήταν η κοσμική "Πύλη των Θνητών" κατά την οποία οι ψυχές εισέρχονται στον κόσμο για να ξαναγεννηθούν. Υμνούνταν ο Απόλλων Φοίβος Λυκωρεύς, σχετιζόμενος συμβολικά με το πνευματικό Φως και τον εσωτερικό ήλιο του ανθρώπου. Ήταν η γιορτή της ερωτικής μαγείας, με τους νέους να ανταλάσσουν ερωτικούς όρκους στην ύπαιθρο και να πηδούν πάνω από τις φωτιές για να εξαγνίσουν αυτούς τους όρκους αποδιώχνοντας κάθε επιβουλή. Ηταν οι φωτιές της τύχης, πηδώντας πάνω από τις φλόγες τρεις φορές. Οι Δρυίδες των αρχαίων Κελτών της Βρετανίας στο Στόουνχετζ, γιόρταζαν τις "Φωτιές της ακτής". Στα ερείπια του Stonehenge, η ανατολή του θερινού ηλιοστασίου εμφανίζεται στον ορίζοντα σε ευθυγράμμιση με την ογκώδη κύρια πέτρα του μνημείου. Σε όλη την Ευρώπη και Ανατολή οι παραδόσεις των λαών που σχετίζονται με το αστρονομικό αυτό φαινόμενο είναι πάρα πολλές και πλούσιες.
Σήμερα το Ηλιακό Λυκωρειακό μας σύμβολο δεσπόζει πάντα και τιμάται στην ύπαιθρο κατά τις σημαντικές αυτές εορτές για τον άνθρωπο, μεταλαμπαδεύοντας το πνεύμα και μία ζωντανή παράδοση χιλιετιών.

"Το τελετουργικό μιας κοινωνίας δεν μεταβιβάζει μόνο τον πολιτισμό της, αλλά επί πλέον δημιουργεί μια πραγματικότητα η οποία διαφορετικά θα ήταν ανύπαρκτη χωρίς αυτό. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η τελετή είναι κάτι σημαντικότερο για την κοινωνία, απ' ότι έχουμε τις λέξεις για την σκέψη. Γι' αυτήν είναι πολύ πιθανόν να γνωρίζεις κάτι και να βρεις λέξεις να το εκφράσεις. Αλλά είναι αδύνατο να υπάρχουν κοινωνικές σχέσεις χωρίς συμβολικές πράξεις."

 Mary Douglas ("Καθαρότητα και Κίνδυνος")

Οι πολεμιστές Ασάντι

Από τις άγνωστες περιπτώσεις που ο πανίσχυρος στρατός της Βρετανικής Αυτοκρατορίας συνετρίβη επανειλημμένως στην Αφρική, ήταν από τους θρυλικούς πολεμιστές Ασάντι. Είναι ο μοναδικός λαός στον κόσμο που κάνει δική του χαρακτηριστική χειραψία με το αριστερό χέρι. Το έθνος των Ασάντι, στην σημερινή Γκάνα, είχε έναν τόσο καλό στρατό που δεν μπορούσαν οι Βρετανοί να νικήσουν, παρά την στρατιωτική τους υπεροχή. Ο στρατός των Ασάντι, διατηρούσε οργάνωση και εκπαίδευση που παραπέμπει στην αρχαία Αίγυπτο. Οι δε νίκες τους εναντίον των Βρετανών οφείλονταν κατά πολύ στους Στρατηγούς του Αυτοκράτορα των Ασάντι, οι στρατηγικές των οποίων συναγωνίζονταν αυτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων Στρατηγών. Σύμφωνα με τις αναφορές των Βρετανών, τον 18ο αιώνα η δύναμη που μπορούσαν να παρατάξουν οι Ασάντι έφτανε και τους 100.000 άρτια εκπαιδευμένους στρατιώτες με επί πλέον βοηθητικούς σκλάβους. Ο στρατός τους χωρίζονταν σε 6 βασικά σώματα: α) Καταδρομείς - ανιχνευτές β) Ελίτ φρουρά γ) Κυρίως σώμα στρατού δ) Σώμα ειδικά εκπαιδευμένων σωματοφυλάκων ε) Σώμα οπισθοφυλακής στ) Δύο πτέρυγες ειδικών ελιγμών από δεξιά και αριστερά. Αρκεί μόνο να αναφερθεί ότι μερικές ειδικές παρατάξεις μάχης ανοικτού πεδίου των Ασάντι τις εφάρμοζε ακριβώς ίδιες ο Ναπολέων. Πολλές τακτικές περικύκλωσης μάλιστα τις έμαθαν οι Βρετανοί από τους Ασάντι και τις εφάρμοζαν αργότερα οι ίδιοι. Στις 11 Ιουλίου του 1824, ο στρατός των Ασάντι ηττήθηκε από τον βρετανικό και το βασίλειό τους υπετάχθη οριστικά.

Η απώλεια της βιοποικιλότητας

Η απώλεια της βιοποικιλότητας αναγνωρίζεται σήμερα ως ένα από τα μεγαλύτερα -αν όχι το μεγαλύτερο- προβλήματα της χιλιετίας. Ο ρυθμός της απώλειας της βιοποικιλότητας είναι τέτοιος που απειλείται η βιωσιμότητα του ίδιου μας του είδους από τη διακοπή ζωτικών οικολογικών διεργασιών.
Η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, η οποία υπεγράφη το 1992 στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη στο Ρίο Ιανέιρο, έθεσε για πρώτη φορά το πρόβλημα της αυξανόμενης μείωσης των ειδών του πλανήτη Γη, ως πολιτικό και οικονομικό ζητούμενο. Η προστασία της ποικιλίας όλων των μορφών ζωής επάνω στη Γη θεωρήθηκε σκόπιμο να αποτελέσει ζήτημα διεθνούς δικαίου καθώς οι επιστημονικές αλλά και πολιτικοοικονομικές επιπτώσεις της υποβάθμισής της επηρεάζουν ολόκληρο τον πλανήτη.
Στις μέρες μας, εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ο ρυθμός εξαφάνισης ειδών είναι κατά 50-100 φορές μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο, της εξαφάνισης δηλαδή από φυσικά αίτια. Το 1/4 των ειδών του πλανήτη απειλείται σήμερα με εξαφάνιση, ενώ υπολογίζεται σύμφωνα με το "Global Biodiversity Assessement του UNEP" ότι κάθε χρόνο χάνονται περίπου 26.000 από τα γνωστά είδη.

The Red Turtle

Θερινό Ηλιοστάσιο 2016

Βαγδάτη

Η Βαγδάτη, όπως και η Ρώμη και άλλες, κατά την ίδρυσή της, οικοδομήθηκε σαν μία πόλη σύμβολο, με την ιδέα του παγκοσμίου κέντρου και του ιερού προσανατολισμού.
https://www.theguardian.com/cities/2016/mar/16/story-cities-day-3-baghdad-iraq-world-civilisatio

Στον τοίχο...

Περισσότερη φύση στην ζωή μας σημαίνει λιγότερη κρίση

Όταν οι άνθρωποι ζουν σε περιοχές όπου έχουν μεγαλύτερη επαφή με τη φύση, η κοινωνική συνοχή αυξάνεται και η εγκληματικότητα μειώνεται. Μελέτη δείχνει ότι η ύπαρξη πολλών χώρων πρασίνου, αλλά και ζώων, κάνει καλό στην κοινωνική υγεία.

Προηγούμενες έρευνες έχουν αναδείξει τη σημασία του πρασίνου και της φύσης γενικότερα για την ψυχική και σωματική υγεία ενός ανθρώπου. Το άγχος και οι σωματικοί πόνοι μειώνονται, ακόμη και οι άρρωστοι αναρρώνουν πιο γρήγορα. Η νέα μελέτη έρχεται να επισημάνει ότι η επαφή με τη φύση αποτελεί γενικότερα ένα παράγοντα που βοηθά στην αρμονία και ασφάλεια των τοπικών κοινωνιών.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την ψυχολόγο Νέτα Γουαϊνστάιν του Πανεπιστημίου Κάρντιφ της Ουαλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Bioscience»του Αμερικανικού Ινστιτούτου Βιολογικών Επιστημών, μελέτησαν πάνω από 2.000 άτομα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η επαφή με τη φύση επιδρά κατά 8% στην κοινωνική συνοχή μιας κοινότητας ή συνοικίας – ένα καθόλου αμελητέο ποσοστό.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, άλλοι παράγοντες, όπως το εισόδημα, το μορφωτικό επίπεδο και η ηλικία των κατοίκων, επηρεάζουν λιγότερο -όχι πάνω από 3%- το επίπεδο της κοινωνικής συνοχής σε μια περιοχή.

Από την άλλη, εκτιμάται ότι η στενή επαφή με τη φύση μειώνει την εγκληματικότητα σε ποσοστό 4%. Όσο περισσότεροι χώροι πρασίνου (πάρκα κ.α.) υπάρχουν σε μια περιοχή, τόσο μειώνεται η εγκληματικότητα. Συγκριτικά, οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες (κατά βάση η φτώχεια) αυξάνουν την εγκληματικότητα κατά 5%.

Δηλαδή, στην ουσία, η θετική επίδραση της φύσης σχεδόν αντισταθμίζει την αρνητική επίδραση της φτώχειας, όσον αφορά τουλάχιστον την κοινωνική συνοχή. Το συμπέρασμα, κατά τους ερευνητές, είναι απλό: η αύξηση των χώρων πρασίνου, ιδίως στις μη προνομιούχες περιοχές, αμβλύνει τις αρνητικές επιπτώσεις μιας κοινωνικοοικονομικής κρίσης.

Η θετική επίδραση της φύσης ισχύει τόσο για τους πλούσιους, όσο και για τους φτωχούς σε μια περιοχή. Οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι γιατί παρατηρείται κάτι τέτοιο, αλλά υποθέτουν ότι η φύση γεννά υποσυνείδητα στους ανθρώπους ένα αίσθημα μεγαλύτερης σχέσης και σύνδεσης με τον κόσμο γύρω τους, άρα και με τους γείτονές τους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Μια πρόσθετη εξήγηση είναι ότι όσο περισσότερο πράσινο έχει μια περιοχή, τόσο πιο συχνά βγαίνουν οι άνθρωποι από τα σπίτια τους, πράγμα που εκ των πραγμάτων τους φέρνει σε επαφή με τους άλλους.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι δυστυχώς η επαφή με τη φύση χάνεται όλο και περισσότερο εξαιτίας της αστυφιλίας καθώς και της τάσης για ψυχαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες σε κλειστούς χώρους. Περίπου το 70% των Ευρωπαίων και το 50% των κατοίκων της Γης ζουν πλέον σε αστικά κέντρα (συχνά με ελάχιστο πράσινο) και η τάση αυτή είναι ανοδική.

Πηγή: Σκάι - ΑΠΕ

Σκάκι και τάβλι με 7 παίκτες από μεσαιωνικό χειρόγραφο του 1230.

Θαρσείν χρή

"Θαρσεῖν χρή, φίλε· τάχ᾽ αὔριον ἔσσετ᾽ ἄμεινον

ἐλπίδες ἐν ζωοῖσιν, ἀνέλπιστοι δὲ θανόντες·

χὡ Ζεὺς ἄλλοκα μὲν πέλει αἴθριος, ἄλλοκα δ᾽ ὕει."

Θεόκριτος - "Νομείς"

Θάρρος, φίλε μου, μπορεί η αυριανή μέρα να σου είναι πιο ευνοϊκή. Όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει και ελπίδα. Ο Δίας μας στέλνει πότε μια όμορφη ηλιόλουστη ημέρα και πότε μια άλλη με θύελλα και βροχή.

35ο Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Αναζητήστε την τελευταία μας έκδοση "Το μονοπάτι της αυτοπραγμάτωσης στα μυστήρια του Μίθρα" στο "Βιβλοπωλείο Ψαράς - Εκδόσεις Δίον" και "Ελεύθερη Σκέψις".

Ισοκράτης και το ιδεώδες της Ενότητας

Από τους διασημότερους αττικούς ρήτορες ήταν ο Ισοκράτης (436 – 338 π.Χ.), ο οποίος καταγόταν από τον δήμο Ερχιάς (σημερινά Σπάτα). Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του Θεοδώρου, πλούσιου αυλοποιού (κατασκευαστή αυλών) και γι' αυτό έλαβε άρτια μόρφωση πλησίον των σοφιστών της εποχής του, Προδίκου και Γοργίου.

Μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου αναγκάστηκε να ασκήσει κατ' αρχάς το επάγγελμα του λογογράφου, για να εξασφαλίζει τα προς το ζην. Νωρίς όμως εγκατέλειψε τους δικανικούς λόγους και επεδόθη στη συγγραφή επιδεικτικών και συμβουλευτικών λόγων, όπου ευδοκίμησε ιδιαιτέρως. Το 390 άνοιξε στην Αθήνα ρητορική σχολή, όπου δίδασκε και φιλοσοφία. Στην σχολή αυτή, η οποία έγινε γρήγορα γνωστή, φοίτησαν διάσημοι άνδρες της εποχής, όπως οι ρήτορες Ισαίος, Λυκούργος, Υπερείδης, Αισχίνης κ.α.

Λόγω της μεγάλης φήμης του συνεδέθη φιλικά με πολλούς εξέχοντες άνδρες, όπως ο Φίλιππος της Μακεδονίας, ο βασιλιάς της Κύπρου Ευαγόρας, ο Νικοκλής, ο Αρχίδαμος κ.α. Ο Ισοκράτης δεν ανεδείχθη στην πολιτική, αλλά ως πολιτικό ιδεώδες είχε την ένωση όλων των Ελλήνων για τη συντριβή των Περσών. Λόγω δε της εξασθένησης των πόλεων της νοτίου Ελλάδος, πίστευε ότι η συνένωση των Ελλήνων και η καταπολέμηση των βαρβάρων μπορούσε να γίνει μόνο υπό την Μακεδονική δυναστεία, πράγμα το οποίο συνέβη με τον Αλέξανδρο.

Οι αρχαίοι απέδιδαν στον Ισοκράτη 60 λόγους εκ των οποίων ως γνήσιοι αναγνωρίζονταν μόνο οι 25. Εξ αυτών διασώθηκαν 21 λόγοι και 9 επιστολές προς επιφανή πρόσωπα. Εκ των διασωθέντων λίγοι είναι δικανικοί, ενώ οι περισσότεροι είναι παραινετικοί και επιδεικτικοί. Εκ των επιδεικτικών, περίφημος είναι ο «Πανηγυρικός» στον οποίο εγκωμιάζει την πατρίδα του Αθήνα, και συμβουλεύει τους Έλληνες να ομονοήσουν για να πολεμήσουν ενωμένοι τους βαρβάρους εχθρούς. Εκ των παραινετικών, αξιομνημόνευτοι είναι οι «Προς Δημόνικον», «Προς Νικοκλέα», «Ευαγόρας» κ.α.

Ρούντολφ Στάινερ: Πίσω από τον παγκόσμιο πόλεμο

 

"Ο παγκόσμιος καπιταλισμός είχε καταφέρει να κάνει την δημοκρατία το πιο θαυμάσιο, αποτελεσματικό και ευέλικτο εργαλείο για την εκμετάλλευση της κοινότητας. Συνήθως φανταζόμαστε ότι οι κεφαλαιοκράτες είναι εχθροί της δημοκρατίας, αλλά πρόκειται για ένα θεμελιώδες λάθος. Στην πραγματικότητα είναι οι καθοδηγητές και οι συνειδητοί υποστηρικτές της, επειδή η δημοκρατία είναι μια οθόνη πίσω από την οποία κρύβονται οι μέθοδοί τους για εκμετάλλευση. Αυτό είναι το καλύτερό τους μέσο άμυνας κατά των πιθανών λαϊκών εξεγέρσεων.

Κάποιος άνθρωπος λοιπόν ξύπνησε και είδε ότι αυτό που έχει σημασία δεν ήταν να διακηρύσσουμε την δημοκρατία, αλλά να ανακαλύψουμε την πλήρη πραγματικότητα, να μην ακολουθούμε συνθήματα, αλλά να δούμε την πραγματικότητα ως έχει. Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα αναγκαίο σήμερα, για τους ανθρώπους, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι τα γεγονότα που κυριαρχούν με τέτοιο αίμα και τρόμο σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, καθοδηγούνται και κατευθύνονται από μερικά μόνο κέντρα. Οι άνθρωποι ποτέ δεν θα το συνειδητοποιήσουν αυτό, αν επιμείνουν στην αυταπάτη ότι έθνος πολεμά έθνος, και αφήστε τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μέσα ενημέρωσης να τους αποκοιμίζουν σχετικά με τα είδη των σχέσεων που λέγεται ότι υπάρχουν μεταξύ των εθνών. Όλα όσα λέγονται σχετικά με τον ανταγωνισμό και την εθνική αντιπαράθεση είναι μόνο για να ρίχνουν ένα πέπλο πάνω από τους πραγματικούς λόγους. Ποτέ δεν θα φτάσουμε στην πραγματική αλήθεια, αν τρεφόμαστε με αυτά προκειμένου να εξηγήσουμε τα γεγονότα, αλλά μόνο εάν επισημάνουμε τους συγκεκριμένους ανθρώπους. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό σήμερα τείνει να μην είναι αρεστό.

...Είναι βεβαίως τόσο εύκολο να μιλάς για δημοκρατία στον Δυτικό κόσμο. Αλλά αν θες να πεις την αλήθεια στον κόσμο θα έπρεπε να μιλάς με ονόματα και συγκεκριμένες πράξεις."

Rudolf Steiner
"Fall of the Spirits of Darkness" (Σειρά ομιλιών για τις πνευματικές δυνάμεις πίσω από τον παγκόσμιο πόλεμο - 1917)

• http://wn.rsarchive.org/Lectures/GA177/English/RSP1993/FalDar_index.html
• http://www.rudolfsteinerpress.com